Narcyzm wielkościowy (jawny). 

Osoby z tym typem narcyzmu opisywane są przez pryzmat jawnych cech „arogancji, zaabsorbowania sobą, poczucia uprzywilejowania i reaktywności na krytykę." (Besser, Priel, 2010, s. 875). W badaniach samoopisowych postrzegają się jako imponujące, zbyt pewne siebie, towarzyskie i niezależne (Wink, 1991). W innym badaniu Miller i in. (2011) narcyzm wielkościowy korelował ujemnie z neurotycznością i dodatnio z ekstrawersją.

Narcyzm wrażliwy (ukryty). 

Osoby z narcyzmem wrażliwym charakteryzują się nieśmiałością, są introwertyczni, podatni na wstyd, niespokojni i unikający (Kealy & Rasmussen, 2012). Osoby z wrażliwym podtypem  oceniały siebie jako samoobronne, niestabilne emocjonalnie, niespokojne i wycofane społecznie (Wink, 1991). Narcyzm wrażliwy z kolei wykazywał pozytywną korelację z neurotycznością i ujemną korelację z ekstrawersją.

Wink (1991) wykazał również podobieństwa obu podtypów, które korelują pozytywnie z impulsywnością, opóźnieniem gratyfikacji, nieposłuszeństwem, wyjątkowością i natarczywością. Ponadto oba podtypy są opisywane jako egocentryczne, dominujące, próżne i nieakceptowane przez swoich bliskich.

Typ rozpieszczony zależny oraz Typ doświadczający deprywacji zależny.

Wendy T. Bechary (2013) na gruncie wieloletniego doświadczenia terapeutycznego i rozwijania wiedzy rozwija te rozróżnienia na dwa typy narcyzmu i dodaje charakterystyczne dla danych typów zachowania, typ rozpieszczony zależny oraz typ doświadczający deprywacji zależny.

Typ rozpieszczony zależny. Wendy T. Bechary podaje tutaj dwa określenia, które mogą ci się kojarzyć z tym typem narcyza: rozpieszczony i niesamodzielny. Wiele zależy od dominującego modelowania czy też przekazu rodzinnego, czyli po prostu tego, co dziecko słyszało, dorastając. Mogą być zachowania związane z poczuciem wyższości, uprzywilejowaniem i roszczeniowością, jeśli, co dość oczywiste, rodzice sami podkreślali bycie lepszym od innych i wzmacniali tego typu postawy wyższości i pogardy wobec otoczenia u swojego dziecka. Będziesz mógł odnieść wrażenie, że uważa się za lepszego od innych.

Jeśli z kolei rodzice przejawiali zachowania związane z nadmierną opiekuńczością, usługiwali i ratowali, dziecko mogło nie rozwinąć odpowiedniej samodzielności i niezależności, niezbędnej do zdrowej, samodzielnej egzystencji. Tacy nadopiekuńczy rodzice najczęściej nieświadomie wzmacniają poczucie zależności i nieudolności u dorastającego dziecka. Może to skutkować tym, że jako dorosły będzie czuć się do nadmierne uprawnione i oczekiwać, że wszyscy będą mu rozkładać czerwony dywan i będą pobłażać, gdy będzie przekraczać granice i serwować niewłaściwe zachowania. To naturalnie grozi dotkliwym starciem ze światem zewnętrznym. Środowisko rówieśników, później współpracowników niekoniecznie będzie przychylnie patrzeć na poczucie uprzywilejowania, stąd może pojawiać się ogromna frustracja i liczne tarcie. Zatuszowanie niedoskonałości i własnych ograniczeń może również przejawiać się unikanie brania odpowiedzialności, ciężaru trudnych sytuacji życiowych czy przejawiania inicjatywy i ogólnego podejmowania decyzji

Typ doświadczający deprywacji zależny. Jak nazwa wskazuje w przeciwieństwie do nadopiekuńczości lub dorastania w poczucie bycia lepszym od innych, ten typ doświadczał w dzieciństwie deprywacji potrzeb, nierzadko była to również jedna lub wiele (opisany w rozdziale X) form przemocy psychicznej. To skutkuje licznymi deficytami w poczuciu pewności siebie, samoocenie, ocenie własnej samodzielności i poczuciem niższości własnego Ja. To sprawiło, że w głębi postrzega siebie jako osobę niemal niezdolną do samodzielnej egzystencji bez ludzi, którzy będą stanowić o jego potrze wielkości, skromności i kierowali życiem za nią.

To jest dość absurdalne, ponieważ taki narcyz może się wydawać bardzo sympatyczny, być może nawet trochę nieporadny, oczywiście dopóki spełniasz jego potrzeby. Spróbuj raz odmówić. Być moze już to wystarczy, by odczuć chłód i niezadowolenie. Z racji tego, że narcyz kojarzy nam się bardziej z bufonem i kimś, kto czuje się uprzywilejowany, tak ten typ narcyzmu wydawać się sprzeczny z rzeczywistością. Jak określa ten typ T. Bechary takiego narcyza można określić jako „bombę z opóźnionym zapłonem”. „Gdy jest zmuszony do stawienia czoła frustracji wywołanej trudnym zadaniem lub gdy nie radzi sobie w jednej z wielu potyczek słownych, jego wrażliwość na punkcie tego, że zostanie uznany za głupka lub niepełnosprawnego umysłowo, może albo obudzić tyrana podłości, co jest dość typowe u narcyzów, albo też spowodować, że zaszyje się w swojej niedostępnej, cichej otchłani.”

Literatura:

Besser A., Zeilger-Hill V. (2010). The influence of pathological narcissism on emotional and motivational responses to negative events: The roles of visibility and concern about humiliation. Journal of Research in Personality.

Miller J.D. i współ. (2011). Grandiose and Vulnerable Narcissism: A Nomological Network Analysis. Journal of Personality Volume 79, Issue 5, October 2011, s. 1013-1042

Besser A., Priel B (2010). Grandiose Narcissism Versus Vulnerable Narcissism in Threatening Situations: Emotional Reactions to Achievement Failure and Interpersonal Rejection. Journal of Social and Clinical Psychology. Vol. 29, No. 8.

Kealy D, Rasmussen B. (2011). Veiled and Vulnerable: The Other Side of Grandiose Narcissism Volume 40, pages 356–365, (2012)

Wink, P. (1991). Two faces of narcissism. Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), 590–597.

Behary W. (2013). Rozbroić narcyza. Jak radzić sobie z osobą zapatrzoną w siebie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (GWP)